...skuld samfélagsins?

"Það er ljóst að túlkaþjónusta heyrnarlausra er aftarlega í forgangsröðinni ef hún er þá á forgangslista."

 

"Íslenskt samfélag skuldar heyrnarlausu fólki mikið."

 

Tvær merkilegar málsgreinar sem vert er að staldra aðeins við og íhuga tilefnið.   Fyrri setningin var sögð í grein Valdísar Ingibjörgu Jónsdóttur fyrir ári síðan.  En þá gerði hún rétt heyrnarlausra til túlkaþjónustu að umtalsefni sem vissulega var full ástæða til því félagslegi túlkasjóðurinn var tómur í fyrra.  

 

Seinni málsgreinin er sögð í grein hennar sem birtist í Morgunblaðinu í dag.  Enn og aftur kemur hún að óréttlæti í túlkaþjónustu heyrnarlausra og í þetta sinn ekki af því sjóðurinn er tómur heldur vegna þess að ráðherra hefur lítið sinnt um beiðni ríkisstofnunar um gjaldskrárhækkun og þar af leiðandi ber eina túlkaþjónustan á landinu sig ekki og getur engan veginn annað eftirspurn.

 

Báðar greinarnar skrifaðar í desembermánuði, maður spyr sig ósjálfrátt hvort tilefni að minna á heyrnarlausa séu að verða hluti af árlegum jólaundirbúningi hjá fólki sem lætur sér annt um réttindi heyrnarlausra á forsendum táknmálsins.

 

Valdís Ingibjörg er móðir heyrnarlausrar konu.   Hún veit hvað hún er að tala um þegar hún nefnir í grein sinni að íslenskt samfélag skuldi heyrnarlausu fólki mikið.  Um þetta segir hún “Það var tekinn frá heyrnarlausum börnum möguleikinn á grunnskólanámi allt þar til fyrir fáum árum síðan, margir af fullorðna fólkinu eru enn ólæsir og hafa enn engan aðgang að grunnmenntun eða símenntun þar sem slíkt er ekki á boðstólum á táknmáli fyrir þennan hóp. Fáir af þeim sem eru á starfsaldri hafa nokkra starfsmenntun.”  Í stuttu máli segir þessi setning mér að íslensk stjórnvöld sviptu heyrnarlausa grunnskólamenntun sinni og stórum hluta af framhaldsskólamenntun í langan tíma.  Mig hefur lengi langað að segja þessi kaldrifjuðu orð vegna þess að það er heilmikill sannleikur að baki þeirra.  Sögur sem ekki verða sagðar á öðru máli en táknmáli. Sögur þar sem ónotalegar tilfinningar brjótast fram þegar maður ber sjálfan sig saman við jafnaldra sinn sem hefur fengið grunnskólaréttindum sínum og framhaldskólarétti sínum fullnægt og er núna kannski í stórkostlega flottri vinnu.  Um leið og maður hefur hugsað þetta samanburðardæmi upp endar maður á því að maður geti svo sem verið glaður að vita til þess að heyrnarlaus börn nú til dags þurfi ekki að upplifa þetta.  Táknmálið er ekki lengur bannað eins og það var á þessum tíma þegar heilu kynslóðirnar af heyrnarlausum voru sviptar þeim sjálfsagða rétti sem grunnskóla-og framhaldsskólamenntun er.   En samt staldrar maður líka við og spyr sig ósjálfrátt hver stefna stjórnvalda sé varðandi táknmálið ef aðstaðendur heyrnarlausra eins og Valdísi Ingibjörgu er þurfi sífellt að vera að skrifa opin bréf til menntamálaráðherra á síðum fjölmiðla. Hver er hin eiginlega málpólitíska stefna stjórnvalda gagnvart táknmálinu?  Það væri gott og gagnlegt fyrir alla að heyra ráðherra svara þeirri spurningu.